Odpowiednio dobrane obuwie może nas uchronić przed kontuzją? (1)

Dowody antropologiczne wspierają ogólną tezę, że ludzie przyjęli lokomocję dwunożną około 2 miliony lat temu i z czasem wyewoluowali w skutecznych biegaczy wytrzymałościowych. Biorąc pod uwagę, że nasi przodkowie ewoluowali bez nowoczesnego (lub z minimalnym) obuwiem, można założyć, że najbardziej naturalną formą biegania jest wzór uderzenia przodostopia obserwowany u większości współczesnych biegaczy boso.

Jednak uderzenie tyłem stopy jest również powszechne u biegaczy boso. Sugeruje się zatem, że obecna wysoka częstość występowania urazów związanych z bieganiem odzwierciedla niedopasowanie mechanizmu ewolucji człowieka do adaptacji do współczesnego środowiska.

Chociaż teoria niedopasowania dostarcza dobrych i racjonalnych argumentów, niektóre założenia są wątpliwe. Nie wiadomo, czy nasi przodkowie rzeczywiście biegali według schematu uderzeń przodostopiem i czy ich nawyki biegania były podobne do wzorców treningowych współczesnych biegaczy (tj. godzinne bieganie na długich dystansach lub kilkuminutowe biegi podczas polowania). Ponadto w tym czasie nie są dostępne żadne informacje na temat wskaźników obrażeń.

Zobacz też: Zostań Ambasadorem Festiwalu Biegowego. Masz niewiele czasu!

Inna opinia eksperta opiera się na założeniu, że częstotliwość urazów jest postrzegana jako stała pomimo ewolucji obuwia do biegania i że dowody na wpływ technologii obuwia na występowanie urazów są ograniczone.

Atorzy obszernej literatury donoszą o wysokiej częstości urazów związanych z bieganiem w ciągu ostatnich 40 lat. W zależności od projektu, badania i badanej populacji, ogólny wskaźnik urazów wahał się od 18,2 do 92,4 proc., co daje od 2,5 do 33 urazu na 1000 godzin biegania. 

Urazy przeciążeniowe stanowiły od 75 do 85 proic. urazów. Większość urazów biegowych dotyczyła głównie kończyn dolnych i kręgosłupa i rozwijała się w czasie z powodu braku równowagi między powtarzalnym obciążeniem układu mięśniowo-szkieletowego a obciążaniem tkanek.

Urazy związane z bieganiem mają złożone, wieloczynnikowe pochodzenie, ale uważa się, że większość z nich jest spowodowana błędami treningowymi (np. nagłym wzrostem obciążenia treningowego), chociaż autorzy ostatnich przeglądów  systematycznych nie byli w stanie zidentyfikować wszelkich trendów z istniejącej literatury.

Samo obuwie zazwyczaj nie powoduje kontuzji, ale może modyfikować ogólne obciążenie treningowe, które biegacz może tolerować przed doznaniem kontuzji.

Biegacze w czasie wolnym zwykle przywiązują dużą wagę do wyboru butów do biegania. Rzeczywiście, badacze 34  , którzy zajęli się przekonaniami biegaczy rekreacyjnych na temat kontuzji związanych z bieganiem, zauważyli, że oprócz czynników treningowych i ograniczeń ciała, biegacze w dużej mierze przypisywali swoje ryzyko kontuzji butom, które uważano za główny zewnętrzny czynnik ryzyka.

Kontuzje przeciążeniowe u biegaczy wynikają z braku równowagi między obciążeniem treningowym a zdolnościami regeneracyjnymi organizmu oraz zewnętrznymi i wewnętrznymi obciążeniami mechanicznymi generowanymi przez trening biegowy.

Uzasadnienie popularnego podejścia do polecania butów, wcześniej nazywanego teorią sklepu obuwniczego i zasadniczo opartego na opinii ekspertów, opierało się na założeniu, że urazy podczas biegania były spowodowane nadmiernymi zewnętrznymi siłami reakcji podłoża i nadmiernym ruchem stopy.

Dlatego buty do biegania powinny być zaprojektowane tak, aby zmniejszały siłę uderzenia i tłumiły nadmierną pronację stopy podczas fazy podparcia. Na podstawie morfologii stopy i głównie kształtu podeszwowego wyłoniły się 3 główne typy butów:

• Buty z amortyzacją mają lepsze właściwości amortyzujące i są zalecane dla biegaczy z wysokimi, sztywnymi stopami i zmniejszoną pronacją.
• Stabilne buty mają pewną amortyzację i kontrolę ruchu i są odpowiednie dla biegaczy o normalnej morfologii stopy.
• Buty kontrolujące ruch mają funkcje wsparcia łuku stopy, podeszwy środkowe o podwójnej gęstości lub sztywny zapiętek, aby ograniczyć wywijanie tylnej części stopy. Polecane są dla biegaczy z płaskostopiem, którzy wykazują nadmierną pronację stopy i nieprawidłowe ustawienie kończyn dolnych w fazie podporu

Jednak po badaniach na grupie 7203 rekrutów w amerykańskiej armii oraz grupie biegaczy i biegaczek wciąż nie ma dowodów, że polecanie butów zgodnie z morfologią stopy zmniejsza ryzyko kontuzji.

Nie oznacza to jednak, że poszczególne funkcje butów, takie jak kontrola ruchu i systemy amortyzacji, są nieistotne w kontekście zapobiegania urazom...

(opr. red. Na podstawie: "Can the “Appropriate” Footwear Prevent Injury in Leisure-Time Running? Evidence Versus Beliefs", JAT, grudzień 2020)